De Koninklijke Harmonie St-Cecilia van Sint-Amands Gesticht in 1772
door Paul De Leeuw
Wanneer men Wenen bezoekt valt het op dat men daar de tijd van keizerin Maria-Theresia beschouwt als een van de glansperiodes van de stad en van het grote Habsburgse rijk.
Keizerin Maria-Theresia stierf in Wenen in 1780, op 63-jarige leeftijd. Van haar zegt men: «Zij bestuurde hare erflanden met bekwaamheid en wijsheid, bevorderde onderwijs, nijverheid en handel, en verminderde de lasten van den boerenstand».
Ook over Vlaanderen regeerde keizerin Maria-Theresia. Het was toen in onze streken betrekkelijk rustig en eveneens hier kwam verbetering in onderwijs, nijverheid en handel.
In bet boek van E.H. Jan Hallez: «Bijdragen tot de geschiedenis van St.-Amands» vinden wij volgende feiten die er op wijzen dat men ook in deze gemeente aktief was op kultureel vlak.
In 1770 is er een rederijkerskamer «FIDELE». Deze voert op: «Het Spel van den Heilige Cornelius», omdat er in die jaren veel volk op beeweg kwam voor deze heilige, waarvan de relikwiëen in de kerk bewaard werden. In 1772 brengt dezelfde rederijkerskamer het spel van «De Heilige Amandus».
In 1776 wint FIDELE zelfs het Landjuweel in Geraardsbergen. Hierover verder meer.
Intussen, in 1772, werden de aktiviteiten van Fidele uitgebreid, want haar leden stichtten ook een harmonie. De naam ervan is : Sint-CECILIA.
Wij twijfelen er niet aan dat de invloed en de aanmoedigingen van de toen hier verblijvende Oostenrijkers geleid heeft tot vernieuwing in de manier van muziek maken. Immers, in Wenen staat men op dat ogenblik al heel wat verder dan hier. Er zijn daar grote orkesten. Er zijn daar veel geschoolde muzikanten. Er zijn daar zelfs een Haydn en een Mozart. Men is daar al vertrouwd met instrumenten die men hier nog maar eerst leert kennen. Tot dan toe had men hier in onze dorpen nog niet veel meer dan een doedelzak, een vedel of een schalmei, zoals in den tijd van Breughel.
In 1845 is er een «Festival de St.-Amand». We zijn Belg geworden en we doen nog niet mee aan de taal strijd !!!
In 1822 worden de overblijvende stichters van de St.-Amandse Harmonie gevierd. Zij bestaat al 50 jaar. Er wordt een nieuw reglement opgesteld, aangepast aan de omstandigheden. Want op die 50 jaar was er heel wat gebeurd!!!
Het was noodzakelijk een nieuw reglement te maken, om bijdragen en boeten te evalueren, en om zich aan te passen aan de zo veranderde levensomstandigheden.
De Oostenrijkers waren hier verdreven. De Fransen hadden hun revolutie en kwamen ons dorp binnen in 1793. Kort daarop is er de Boerenkrijg - Napoleon - de slag van Waterloo in 1815 waarna het koninkrijk der Nederlanden ontstond onder Willem I. Eerst was er Oostenrijks geld, daarna Frans (met assignaties die snel waardeloos werden, (in die tijd al een echte muntontwaarding !) daarna Nederlands geld dat terug stevig was.
Zoals eerder vermeld ontstond de Harmonie St-Cecilia uit de rederijkerskamer «Fidele». In 1776 trekken 7 Fidele-akteurs naar Geraardsbergen. Zij winnen er het LANDJUWEEL, een prestatie die heel wat ophef moet gemaakt hebben niet alleen in het dorp, maar ver in den omtrek.
Dit feit wordt ten andere aangehaald in «rederijkers-stijl» in een paar dokumenten die hierna volgen, met de namen van de zeven Landjuweel-winnaars en met de vermelding:
«den eereprijs was eenen zilveren Koffijpot waardig f 126 (waarschijnlijk Florijnen)».
De langstlevende van de «ZEVEN» was Joseph Servaes, gestorven op 82-jarige ouderdom. Hij schijnt een vooraanstaande figuur in de gemeente te zijn geweest. Hij was handelaar en brouwer.
Er waren leden van de familie Servaes die een rol speelden tijdens de Franse bezetting. Destijds stond er een windmolen op de plaats waar nu Scheldemolens gevestigd zijn. Deze windmolen behoorde de familie Servaes toe.
Het is zeker dat de aktiviteiten van de Harmonie nooit onderbroken zijn geworden. Volgens Fedekam en het Muziekverbond van Belgie is er in ons land geen enkele maatschappij die 210 jaar zonder onderbreking bestaat en nog aktief is. Voor Nederland is er THORN, gesticht in 1775 (een jaar na St.-Amands) en in bet Groot-Hertogdom is er Esch-sur-Sfire in 1815. De Koninklijke Harmonie Ste-Cecilia van St.-Amands is dus werkelijk de oudste van de BENELUX.
Tot aan de tweede wereldoorlog werden de meeste dokumenten bij gehouden door Florent Oste. Deze stierf in 1945 en toen men enkele tijd nadien die dokumenten wou opzoeken heeft men spijtig genoeg niets meer terug gevonden. Het is nochtans een feit dat er nooit vermeld werd, 't zij schriftelijk, 't zij mondeling dat de harmonie tijdelijk inaktief zou zijn geweest.
Meestal hebben in ons land de muziekmaatschappijen in mindere of meerdere mate een politieke kleur. St Cecilia echter werd gesticht in een tijd dat hier nog geen partijen waren zoals nu. Als achteraf deze «partijen» ontstonden zullen er wel leden zijn geweest die kleur kozen, maar in de Harmonie heeft men daar altijd willen boven staan... Het is nog steeds de regel nooit deel te nemen aan manifestaties met politiek karakter. Wel kreeg Mijnheer Pastoor zijn jaarlijkse serenade, stapte men mee op in de processie (op de ereplaats vlak voor het H. Sacrament) en begon, en begint men nu nog het teerfeest met een mis.
Strooibiljet
Er is ooit wel een «politieke» crisis geweest. Na de onafhankelijkheid van Belgie waren er aanvankelijk Katholieken en Liberalen. Er was wel stemrecht, maar niet voor iedereen. Enkel voor de geprivilegieerden.
Na 1830 hadden de katholieken steeds de meerderheid, maar in 1870 komen de Liberalen aan het bewind en begint de «schoolstrijd» in al zijn hevigheid.
Er waren toen !eden die openlijk de belangen van de katholieke scholen verdedigden en die om die redenen St Cecilia verlaten hebben. Het zijn dezen die in St.-Amands een tweede muziekmaatschappij stichtten. Precies in 1870.
Dat alles schijnt weinig invloed gehad te hebben op degenen die trouw bleven, want twee jaar later in 1872, wordt het eeuwfeest op grandioze wijze gevierd. Er was een affiche van 80 cm op 140 cm, in kleurendruk. De feesten duurden een volle week. Er kwamen 21 vreemde maatschappijen. St-Cecilia van Hamme kwam per stoomboot. Er was een groot vuurwerk. En «DE» sensatie voor die tijd : er was het opstijgen van een «Ballon met warme lucht».
Brochure uitgegeven door Heemkundige verzamelkring Heverrstam Sint-Amands.
BROCHURE 250 jaar Koninklijke Harmonie Sint-Cecilia Sint-Amands
Het was al enkele jaren geleden dat Heverstam nog een brochure uitbracht.
Maar voor het jubileumjaar ter ere van de 250ste verjaardag van onze Koninklijke Harmonie Sint-Cecilia, en onze daaraan gekoppelde tentoonstelling, wilden we nog een keer in de pen kruipen.
Een ideale leidraad voor deze brochure was de gekende geschreven geschiedenis van de Koninklijke Harmonie Sint-Cecilia Sint-Amands opgemaakt door Paul De Leeuw in 1972.
Waar mogelijk hebben we deze verder aangevuld met foto’s en andere gegevens welke we in de loop der jaren gevonden hebben. Zowel ons eigen Heverstam-archief als extra aangeleverd materiaal naar aanleiding van de tentoonstelling zorgen ervoor dat er nog heel wat te lezen valt over het reilen en zeilen van de Harmonie.
We bespreken de geschiedenis, de andere jubileumedities en uiteraard mogen leuke foto’s en affiches zeker niet ontbreken.
Deze brochure is dan ook een ideaal naslagwerk of aandenken geworden voor bezoekers van onze tentoonstelling over 250 jaar Sint-Cecilia Sint-Amands.
.png)
